We hebben allemaal weleens last van stress. Kortdurende stress kan zelfs positieve effecten hebben, want iemand die kortstondig en in lichte mate stress ervaart zal zowel psychisch als lichamelijk beter functioneren. Wordt de spanning te veel of houdt deze te lang aan, dan zul je juist veel slechter gaan presteren. Wat gebeurt er nu eigenlijk met het lichaam tijdens stressvolle situaties, en waarom is langdurige stress zo slecht voor ons?
Het lichaam in de vijfde versnelling
Verschillende gebeurtenissen kunnen een stressreactie veroorzaken, denk bijvoorbeeld aan een naderende deadline voor een opdracht of een ziek familielid. Een stressreactie is onder te verdelen in 3 fases: de alarmfase, de weerstandsfase en de uitputtingsfase. Iedere fase heeft andere effecten op het lichaam. Tijdens een stressvolle gebeurtenis reageert het lichaam snel, en geeft het een grote hoeveelheid adrenaline af in de bloedbaan. Dit hormoon wordt geproduceerd door de bijnieren en zorgt ervoor dat ons lichaam in de hoogste staat van paraatheid is. De zintuigen zijn verscherpt, de spieren gespannen en de hersenen worden voorzien van extra zuurstof en glucose. Zo kunnen we nog sneller nadenken.
Deze reactie wordt ook wel de vecht- of vluchtreactie genoemd. Tijdens de afgifte van adrenaline, vindt er tevens een langzamere reactie plaats: hierdoor zijn we nog beter bestand tegen stress. Allereerst bereikt de stressprikkel onze hersenen en daar wordt een hormoon afgegeven, dat via de bloedbaan naar de bijnieren stroomt. Vanaf dit moment gaan de bijnieren, naast adrenaline, tevens het hormoon cortisol produceren.
Het stresshormoon cortisol
Cortisol heeft een aantal belangrijke functies. Het zorgt dat het lichaam extra energie vrijmaakt. Doordat het lichaam in een hogere versnelling staat, heeft het immers meer energie nodig. Hierdoor komt er meer glucose in de bloedbaan terecht. Dit maakt dat de bloedsuikerspiegel stijgt. Cellen kunnen de glucose opnemen en zo dus beter presteren. Omdat het lichaam hier veel energie voor nodig heeft, is er minder energie beschikbaar voor andere processen die in het lichaam plaatsvinden. Cortisol remt bijvoorbeeld ontstekingsreacties in het lichaam. Dit betekent dat we tijdens een stressvolle situatie minder bestand zijn tegen ziektekiemen. Kortom: de weerstand daalt. Deze situatie wordt ook wel de weerstandsfase genoemd. Tijdens deze periode zijn we optimaal bestand tegen stress.
Als de factor die stress veroorzaakt weer verdwenen is, raakt het lichaam in een uitputtingsfase. Het schakelt weer een versnelling terug en alle hormonen normaliseren. Als het lichaam hier goed de tijd voor krijgt levert dit geen schade op. Bij een nieuwe stressvolle situatie zal het lichaam op dezelfde (gezonde) manier reageren.
Uitputting bij te veel stress
Als de weerstandsfase te lang duurt, of als de stressvolle gebeurtenissen te snel achter elkaar plaatsvinden, kan het lichaam niet goed herstellen en raakt het uiteindelijk uitgeput. Wanneer dit gebeurt is bij iedereen anders. Langdurige stress en verhoging van cortisol in het bloed hebben echter nadelige gevolgen voor het lichaam. Klachten waar men last van krijgt zijn: vaak ziek/verkouden door een verlaagde weerstand, vermoeidheid, concentratieproblemen, geheugenstoornissen, angststoornissen en huilbuien. Dit komt doordat het lichaam de productie van cortisol verlaagt, maar ook omdat de cellen tegelijkertijd minder gevoelig worden voor cortisol. De bijnieren raken uitgeput en op dit moment kun je spreken van ‘overspannen’ zijn. Als zo’n situatie nog langer aanhoudt, kan men zelfs depressief worden of een burn-out krijgen.
Oplossingen
De stressreactie is een gezonde reactie van het lichaam op stress. Als we te veel van ons lichaam vragen kan het lichaam echter niet meer aan deze vraag voldoen. Dat moeten we dus voorkomen. In onze huidige maatschappij wordt veel van ons verwacht en het is daarom belangrijk dat we rustmomenten nemen, zodat zowel lichaam als geest weer even kan bijkomen. Goede voeding en bepaalde kruiden (adaptogenen) kunnen hier eveneens bij helpen. Hoe beter onze voedingsstatus namelijk is, hoe beter we met stress kunnen omgaan. Een oud gezegde luidt “we moeten leven met voldoende rust, reinheid en regelmaat”. Iets dat nog steeds van toepassing is.
Meer weten?
Meer weten over uw bijnierfunctie en hoeveel stresshormonen u in uw lichaam heeft? Dat kan met een klein druppeltje bloed en de volgende test: Bloedanalyse Basis
