Gezond zijn en gelukkig zijn hebben een hoop met elkaar te maken, maar er is meer van invloed op dat gelukkige gevoel. Een combinatie van factoren, zou je kunnen zeggen. Voor diegenen die zich graag gelukkiger zouden willen voelen: er is goed nieuws. Gelukkig zijn kun je namelijk leren. Een interessant gegeven, maar… hoe zit dat dan precies?
Ieder mens wil pijn vermijden en ieder mens voelt zich graag prettig. Dat geldt dus voor ons allebei, en dit oerinstinct beïnvloedt ons elke dag en in alles wat we doen. Dat tevreden gevoel bereiken we als mens allemaal op onze eigen manier. Misschien ga jij graag uit eten, een dagje op stap met de kids, of misschien word jij gelukkig van uitgebreid shoppen of een lange boswandeling. Hoe we het bereiken doet er niet toe, maar het effect is in alle gevallen hetzelfde: het tevreden geluksgevoel dat ontstaat heeft een heilzaam effect.
Wat is geluk en hoe gelukkig zijn we eigenlijk?
Het begrip ‘geluk’ wordt vaak gebruikt, soms wanneer men spreekt over ‘mazzel’, soms wanneer echt geluk wordt bedoeld. Socioloog en ‘geluksprofessor’ Ruut Veenhoven omschrijft geluk als ‘duurzame voldoening met het leven als geheel’. Tevredenheid dus, of de herinnering aan of het uitzicht op tevredenheid.
Veenhoven onderzocht de geluksbeleving van mensen in maar liefst 73 landen en duidelijk werd dat we ons universeel gelukkiger voelen dan jaren geleden. In Zwitserland zijn de mensen het gelukkigst, zo blijkt. Zij gaven hun geluksgevoel een 8,1 op een schaal van 1 tot 10. Het ongelukkigst waren inwoners van Moldavië. Hun geluksbeleving kreeg een 3,0. In Nederland prijzen we ons relatief gelukkig, met een 7,6. We voelen ons dus iets gelukkiger dan onze Belgische buren, die hun geluksgevoel een 7,2 toekenden.
Geluk is… een combinatie van factoren
Gelukkig zijn is het resultaat van een combinatie van factoren, zo blijkt. Het hangt bijvoorbeeld samen met waar je leeft en met je persoonlijke omstandigheden, maar ook met hoe je hersens werken. Ten slotte komt er ook een grote dosis mazzel bij kijken. Hoewel je anders zou vermoeden, maakt geld niet gelukkig. Ook wonen op een tropisch eiland maakt niet gelukkig op de lange termijn. We wennen aan onze omstandigheden, waardoor de bakken geld of het paradijselijke eiland ons op den duur niet meer het geluksgevoel geven waarnaar we verlangen.
Mensen in een gematigd klimaat blijken zich vaker gelukkig te voelen. Dit kan te maken hebben met de afwezigheid van bepaalde ziekten, maar het zou ook kunnen samenhangen met de eeuwenoude omgang tussen mannen en vrouwen in een gematigd klimaat. Ze zijn altijd meer op elkaar aangewezen geweest, in een poging tot overleven. Hierdoor ontstond logischerwijs een democratische en gelijkwaardige cultuur, en onderzoek toont aan dat mensen die in een democratische cultuur leven zich doorgaans gelukkiger voelen.
En, zo is gebleken:
- Opleiding en intelligentie maakt niet meer of minder gelukkig.
- Industriële samenlevingen blijken gelukkiger dan agrarische samenlevingen.
- Rijke landen voelen zich vaak gelukkiger dan arme gemeenschappen.
- Mensen die leven in levensbedreigende situaties of zonder vrijheid voelen zich vaak ongelukkiger.
- Psychische kenmerken blijken in grote mate te bepalen hoe gelukkig iemand is.
- De sociaal-emotionele positie is eveneens cruciaal. Mensen met partner voelen zich bijvoorbeeld vaak gelukkiger, net als mensen met warme familieband. Kinderen blijken geen rol te spelen en jonge ouders blijken zelfs minder plezier te hebben dan kinderloze mensen.
Geluk is te meten én te leren
Meten is weten, nietwaar? Goed nieuws, want geluk – of de afwezigheid daarvan – is in het lichaam op te sporen: bijvoorbeeld in de vorm van endorfine en dopamine. Bij mensen die zich depressief voelen, worden veelal veel lagere concentraties van deze ‘gelukshormonen’ aangetroffen. En, stresshormonen als cortisol zijn meestal juist in grote mate aanwezig.
Hersenwetenschappers stellen dat ongeluk wel degelijk kan worden omgebogen tot geluk. We kunnen onze hersenen herprogrammeren en zo een cruciale verandering teweegbrengen. Dit zet een positieve cirkel in werking. Het gevolg? Positieve, versterkende ervaringen en een prettige dosis dopamine en serotonine. Oog hebben voor geluk speelt een grote rol, want mensen die daarvoor openstaan blijken meer plezier in het leven te hebben. Ze maken bovendien meer mee, omdat de positieve ervaringen motiveren, en daardoor is de kans op mazzel groter. Zoals ook steeds vaker blijkt, is lachen heel gezond. Ook daarin kunnen we dus zelf iets doen, zodat we meer en meer geluk en tevredenheid ervaren. Lachen rekent af met stresshormonen als cortisol en het bevordert de aanmaak van ‘gelukshormonen’.
Geluk is van vele factoren afhankelijk, dat is duidelijk, maar we kunnen veel leren van de resultaten die verscheidene onderzoeken ons opleveren. Het biedt ons inzicht en handvatten om dat gevoel van duurzame voldoening met het leven als geheel te bereiken.
Bronnen & meer info:
Quest
World Database of Happiness
ACTA (interview met Ruut Veenhoven)
